شناسایی و بررسی پتانسیل آللوپاتیک آلکالوئیدهای توق (Xanthium strumarium) بر ویژگی‌های جوانه‌زنی ارقام آفتابگردان روغنی

به‌منظور شناسایی آلکالوئیدهای موجود در علف‌هرز توق، عصاره شاخساره آن تهیه و با استفاده از روش گاز کروماتوگرافی تجزیه شد. سه آلکالوئید کونین (C8H17N)، هیوسیامین (C17H21NO4) و اسکوپولامین (C17 H21 N1 O4 ) که دارای پتانسیل آللوپاتیکی می‌باشند، شناسایی و استخراج گردید. پتانسیل آللوپاتیک آلکالوئیدهای مذکور بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه شش رقم آفتابگران روغنی شامل زاریا، پروگرس، هایسون33، آرماویروسکی، یوروفلور و بیلیزار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل آلکالوئید×غلظت×رقم بر درصد و سرعت جوانه‌زنی معنی‌دار بود. بیشترین پتانیسل بازدارندگی مربوط به کونین و اسکوپولامین، کمترین آن مربوط به هیوسیامین بود. با افزایش غلظت آلکالوئیدها اثر بازدارندگی نیز افزایش یافت. ویژگی‌های وزن خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه تمامی ارقام آفتابگردان نیز تحت تأثیر پتانسیل بازدارندگی آلکالوئیدهای شناسایی شده قرار گرفتند. هر دو صفت مذکور تحت تأثیر کونین و اسکوپولامین بیشتر از هیوسیامین قرار گرفتند. نتایج کلی بیانگر این است که در عصاره‌ی بقایای علف‌هرز توق سه آلکالوئید با اثر بازدارنده وجود دارد، و همچنین غلظت‌های مختلف هر آلکالوئید نیز از پتانسیل آللوپاتیکی متفاوتی برخوردار است که می‌توانند رشد گیاه زراعی را تحت تأثیر خود قرار دهند. یافتن مکانیسم‌های اثر بازدارندگی این ترکیب‌ها بر گیاهان دیگر ممکن است برای یافتن ترکیباتی که بتوانند به عنوان علف‌کش مورد استفاده قرار گیرند، مفید واقع شوند.